ประวัติและลักษณะเฉพาะของ คะบุกิ (歌舞伎 )

ข้อมูลญี่ปุ่น 15 มิถุนายน 2561

ประวัติคะบุกิ 歌舞伎

        คะบุกิ เป็นการแสดงที่พัฒนามาจากอิทธิพลของละครโน และการแสดงเคียวเง็น เริ่มต้นในช่วงสมัยเอโดะ  คนที่แสดงเป็นคนแรก คือสตรีนามว่า อิสึโมะโนะโอะคุนิ (出雲阿国) ซึ่งเป็นมิโกะดูแลศาลเจ้า โดยการถือกระดิ่งซึ่งมีพู่แดงออกมาร่ายรำ การแสดงดังกล่าวเป็นที่ประทับใจคนดูมาก จึงเรียกการแสดงนี้ว่า โอะคุนิคะบุกิ (阿国歌舞伎) ในยุคแรกๆ นักแสดงจะเป็นหญิงล้วน เรียกว่า อนนะคะบุกิ (女歌舞伎) แต่เกิดปัญหาการขายตัว รัฐบาลจึงสั่งระงับการแสดง และเปลี่ยนไปใช้นักแสดง หนุ่มแทน เรียกว่า วะกะชุคะบุกิ (若衆歌舞伎)  แต่เกิดปัญหารักร่วมเพศขึ้นจึงเปลี่ยนมาใช้นักแสดงชายที่มีอายุเรียกว่า ยะโรคะบุกิ  (野郎歌舞伎)

ละครคะบุกิแบ่งออกเป็น 3 ประเภทตามยุคสมัยของเนื้อหาละคร

1. จิไดโมะโนะ (時代物) ：คะบุกิเกี่ยวกับเรื่องย้อนยุคก่อนสมัยเอโดะ มักนำเอาเรื่องราวในประวัติศาสตร์มาผูกเรื่อง มักเป็นเรื่องราวนักรบหรือไม่ก็ปีศาจ

2. เซะวะโมะโนะ (世話物) ：คะบุเกี่ยวกับเรื่องราวของพ่อค้า หรือเรื่องราวรักใคร่ของหนุ่มสาวในสมัยเอโดะ

3. ชินซะกุโมะโนะ (新作物) ：คะบุกิที่เป็นเรื่องราวแต่งขึ้นมาใหม่ตั้งแต่สมัยเมจิจนถึงปัจจุบัน

ลักษณะเฉพาะของคะบุกิ

การแสดง : การแสดงคะบุกิ เป็นการผสมผสานระหว่างการร้อง การรำ และดนตรีที่มีเครื่องดนตรี ชะมิเซ็น (三味線) ประกอบ ดังผู้แสดงต้องมีทักษะทั้งการรำ การร้อง รวมทั้งการเล่นดนตรีด้วย

นักแสดง : ผู้แสดงละครคะบุกิจะเป็นชายล้วน แม้บทผู้หญิง ผู้แสดงที่รับบทก็ต้องใช้นักแสดงชาย ดังนั้นจึงต้องเรียนรู้ทักษะในการแสดงมาก นักแสดงต้องแสดงให้รู้สึกสมจริง (ต่างจากละครโนที่ใช้นักแสดงชายเช่นกัน หากได้รับบทหผู้ญิง นักแสดงโนไม่จำเป็นต้องแสดงท่าทางหรืออารมณ์ให้สมกับเป็นหญิง)นักแสดงคะบุกิ ผู้ที่แสดงรับบทผู้หญิงจะเรียกว่า อนนะกะตะ  (女形) มีนักดนตรีหรือคนที่คอยร้องรับประสานเสียงเรียกว่า  เดะกะทะริ (出語り) ผู้คุมเวทีจะเรียกว่า คุโระโคะ (黒子) มักแต่งกายด้วยชุดสีดำมีผ้าคลุมหน้าคล้ายนินจา ทำหน้าควบคุมทุกอย่างบนเวที รวมทั้งดูแลความปลอดภัยในการแสดง

เวที  ฉาก และอุปกรณ์ประกอบฉาก : ผู้ชมคะบุกิ ส่วนใหญ่เป็นชนชั้นกลาง ซามุไร หรือพ่อค้า ดังนั้นจึงจำเป็นตองสร้างแรงจูงใจหรือดึงดูดให้ผู้ชมเสียเงินเข้าชม เวทีและฉาก รวมทั้งอุปกรณ์ประกอบการแสดงของคะบุกิ จะมีความสมจริง สร้างให้แปลกตา  มีการเปลี่ยนฉาก  เวทีหมุนได้ ลักษณะคล้ายละครเวทีในปัจจุบัน

การแต่งหน้า : ละครคะบุกิมีเอกลักษณ์ที่ต่างจากการแสดงอื่นๆ  เรียกว่า คุมะโดะริ ( 隈取) คือ การแต่งหน้านักแสดง โดยรองพื้นใบหน้าให้ขาว และแต้มด้วยสีแดง (สำหรับตัวละครที่เป็นฝ่ายดี และสีดำสำหรับตัวละครในฝ่ายร้าย)

        ลักษณะสำคัญอีกประการของละครคะบุกิ คือ การแสดงที่มีลักษณะเฉพาะ ที่เรียกว่า อะระโกะโทะ ( 荒事) แปลว่า หยาบ กระด้าง หรือ คำคุยโว เป็นลักษณะการแสดงที่เน้นให้เห็นถึงอำนาจ และพละกำลังของชายชาตรี การแสดงจะมีลักษณะเกินจริง ทั้งการเปล่งเสียง การเคลื่อนไหว การแต่งกาย รวมทั้งการแต่งหน้า  คุมะริ (隈取) ฉากต่อสู้จะเป็นลักษณะที่เด่นในการแสดงแบบ อะระโกะโทะ ( 荒事) เป็นลักษณะการแสดงที่ถือกำเนิดในแถบเอโดะ (โตเกียว)  ส่วนการแสดงอีกลักษณะหนึ่ง เรียกว่า  วะโกะโทะ (和事) เป็นลักษณะการแสดงที่เน้นความอ่อนหวาน พระเอกมักจะเป็นชายหนุ่มรูปงาม พราวเสน่ห์ แต่อ่อนแอ และเกือบจะเหมือนผู้หญิง ฉากรักจะเป็นลักษณะเด่นในการแสดงแบบ  วะโกะโทะ (和事) การแสดงลักษณะนี้ถือกำเนิดในแถบเกียวโตและโอซาก้า